De kaapstander op molen De Engel

Examinatoren stellen graag vragen over dingen die ze zien op de examenmolen naast de standaard examenvragen. In het geval van molen De Engel is het dus echt wel interessant om de zolder waar oude molenmakerswerktuigen en mallen zijn eens nog beter te bekijken. Dat had ik al gedaan met de molenaars van molen De Engel waar we toen vooral de mallen, machines om te malen en een zakkenklopper bekeken hebben. Nu ben ik niet zo’n museumliefhebber, maar door de uitleg van deze molenaars en het besef dat deze werktuigen geen namaak zijn maar echt gebruikt waren en wellicht toch ook wel mijn molengekte vond ik elke info hierover super interessant. Gisteren echter toen ik nogmaals op deze zolder was viel de aandacht op een ander werktuig, een kaapstander. Deze kaapstander is een werktuig geweest die we gisteren nog eens extra onder de loep genomen hebben.

Deze molendag was de molenaar van molen De Vink uit Herveld naar Varsseveld gekomen om mij te helpen bij de voorbereidingen op het examen en ondanks dat ik van alle molenaars leer, is de methode die deze molenaar gebruikt om te helpen anders. Pittiger, maar elke keer tot nu toe is het niet alleen kennis die in mijn hoofd komt zoals door de boeken en ervaringen op molens, maar is het vooral het stukje inzicht en het zo landen van info dat ik het veel makkelijker kan verwoorden daarna, iets dat juist mijn zwakke punt is op examens. Deze methode kom ik niet graag tegen op een examen dan zak ik zeker, maar als voorbereiding is die perfect. Deze molendag kan ik niet zakken maar door het net zolang worstelen de kennis tot een echt inzicht te maken en het daarna ook nog eens te kunnen uitleggen, zorgt het er wel voor dat ik daarna voor het betreffende onderdeel ik de vragen erover aandurf.

De kaapstander was zo’n onderwerp. Het is een werktuig (zie foto bij blog) waarmee de molenmakers vroeger zware balken en assen naar boven takelden. De constructie en werking was me globaal duidelijk, maar vandaag gingen we verder over de katrollen en krachtenverdeling net zolang totdat deze kaapstander niet alleen meer op deze zolder stond als museumstuk maar ik het geheel voor me zag, in gebruik door molenmakers in vroegere tijden. Ik zag het zo voor me hoe deze kaapstander werkte, toch wel handig een beelddenker te zijn. Ook zag ik het zo voor me hoe het zat als op de kaapstander veel touw zat dat er weinig touw tussen de katrollen zat en omgekeerd doordat we niet alleen gekeken hadden maar ook de touwen erdoor lieten rollen. Dit is zo leuk, al zou je denken alles van molens te weten, wat volgens mij onmogelijk is dan zijn dit van die onderwerpen waar je je kennis nog verder mee kan uitbreiden.

Op de begane grond hebben we ook molenstenen bekeken die tegen de molen aanleunde en in de molen aanwezig waren. Ook hier waren het niet alleen molenstenen meer na een tijdje maar ik zag zo voor me hoe een bijvoorbeeld Franse stenen samen gesteld werden uit stukken zoetwaterkwarts en hoe blauwe stenen uit basaltlava, afkomstig uit oude vulkanen uit de Eifel gemaakt werden. Na vier jaar bezig te zijn met mijn opleiding was dit nog niet eerder gebeurd ondanks dat ik wel diverse molenstenen kon benoemen, maar nu kan ik ze buiten benoemen ook herkennen en zie ik zo voor me hoe ze gemaakt worden en waar ze vandaan komen.

Twee verdiepingen van deze molen, waarvan we op de zolder van molenmakerswerktuigen alleen maar de kaapstander besproken hebben en de halve dag was al om. Het wordt steeds erger, kon ik vier jaar geleden denken een molen in een half uurtje gezien te hebben en een aantal maanden terug nog denken het te redden met een halve dag, duurt nu één verdieping en één werktuig van een andere verdieping een halve dag.

Aangekomen op de verdieping van de stelling gingen we verder met het weer, iets dat vanaf de stelling extra leuk is om te bespreken doordat je daar beter uitzicht hebt naar de lucht. Het weer is typisch zo’n onderwerp dat ik erg lastig vond en waarvan me ook na mijn toelatingsexamen gezegd werd dat dit een punt was om aan te werken en dat heb ik gedaan. Vooral een dag op bezoek bij de molenaar die vandaag bij molen De Engel was een tijd terug en hulp van deze molenaar erbij zijn er kwartjes gevallen. Dit vond ik zo leuk dat ik afgelopen periode het weer dagelijks goed in de gaten hou. De ene keer volg ik wat er in de lucht gebeurd en probeer me voor te stellen wat de verwachting is en hoe de weerkaarten eruit zouden zien en de andere keer bestudeer ik de kaarten en probeer me voor te stellen wat het weer gaat doen. Inmiddels ben ik het weer zo leuk gaan vinden dat het bijna net zo’n hobby geworden is als de molen zelf. Ik was dan ook erg blij te horen dat de molenaar die me deze dag kwam helpen bij de voorbereidingen voor het examen opmerkte dat hij blij verrast was met de vorderingen over het weer en dit inmiddels geen aandachtspunt meer is.

Aandachtspunt dat blijft staan is het verwoorden van de kennis die ik opgedaan heb tijdens zo’n examen. Soms is iets weten niet zo moeilijk en mocht ik schrijvend antwoord mogen geven tijdens zo’n examen maak ik me ook geen zorgen, maar het uitleggen en antwoord geven is een vak apart. Om dit te oefenen kreeg ik als advies mee, thuis gewoon hardop te oefenen. Dat wordt lachen, mijn vriend en zonen draaien al met hun ogen en zuchten als ik ergens een molen opmerk aan een puntje wiek dat ver in de verte boven bomen uitsteek en dat niet voor me kan houden. Ze zijn er inmiddels van overtuigd dat ik een klap van de molen gehad heb. Daar is afgelopen periode bij gekomen dat ik het helemaal geweldig vind als er een door mij inmiddels verwacht front overkomt of een bui terwijl zij buiten willen zitten of willen barbecueën en nu zou ik ook zomaar betrapt kunnen worden op hardop oefenen met dingen hardop uitleggen. Wellicht denken ze straks nog dat ik de reïncarnatie van Don Quichot ben die molens als reuzen zag en zijn verstand kwijt was. Tja waar is die grens, tot nu toe gaat mijn verbeelding niet verder dan voorstellen hoe bijvoorbeeld zo’n kaapstander werkt en molenstenen gemaakt worden en wat het weer gaat doen, geen waanbeelden dus en als hardop oefenen helpt straks mijn examen te halen heb ik het er zeker voor over dit advies te volgen, maar wacht toch maar voor de zekerheid tot vriendlief naar zijn werk is en zonenlief op school zijn en alleen onze hond er getuige van kan zijn.