Een bijzondere dag bij Molen de Vink in Herveld

Na afloop van mijn molen-examen afgelopen 5 december had ik een uitnodiging gekregen van een examinator tevens molenaar om eens mee te draaien op molen De Vink waar hij draait.

Omdat deze molenaar veel meer ervaring heeft dan ik en mijn voornemen is me op volgend examen voor te bereiden door meer de deur uit te gaan naar andere molens toe om mijn zelfvertrouwen op te krikken en meer te wennen aan andere molens en de samenwerking met diverse molenaars besloot ik een afspraak te maken.

Dat de deur uit gaan is al wat voor een huismus als ik, maar na meer info over molen De Vink waar ik uitgenodigd was te bekijken kreeg ik erg veel zin om daarheen te gaan.

Molen de Vink in Herveld is een standerdmolen, een molentype dat ik alleen maar van plaatjes, foto’s en langsrijden ken. Het is één van de oudste molentypes en dus erg leuk om eens in het echt te bekijken en er mee te helpen. Toch zou dit een dag worden die totaal anders verliep dan ik verwacht had en het is maar goed dat ik dat niet van te voren wist anders was ik wellicht niet gegaan. Tot nu toe als ik naar een andere molen ging kreeg ik een rondleiding en mocht ik meehelpen en dat is ook wat deze dag in mijn verwachting lag maar even wat anders liep.

De molen zag ik al ver van te voren staan vanaf de snelweg, een plaatje om te zien, maar dat vind ik eigenlijk van alle molens en het was maar goed dat mijn vriend en zonen niet bij me in de auto zaten want dan had ik zeker mijn enthousiasme niet voor me kunnen houden en kunnen rekenen op draaiende ogen en opmerkingen van zoals “Daar gaan we weer….”.

De molenaar was er al en vroeg aan me of we eerst zouden koffie drinken of eerst de molen zouden laten draaien, ik koos voor het tweede omdat ik dit pracht-exemplaar erg graag draaiend wilde zien. En daar begon waar mijn verwachting al niet meer klopte, de eerste vijf minuten al. In plaats van de molen eerst te bekijken en hem dan samen met de molenaar aan het draaien te zetten zei de molenaar ga je gang, zet hem maar op de wind en laat hem maar draaien en ik dacht nog even echt dat hij een grapje maakte. Vrolijk voegde hij eraan toe dat het precies zo is als bij andere molens, maar daar dacht ik heel anders over. Aan deze standerdmolen zag ik niks hetzelfde dan de ronde korenmolens en de achtkant-molens die ik ken, hij lijkt er niet eens op, de enige overeenkomst die ik zag waren de vier wieken en zelfs die waren niet hetzelfde dan de thuismolen waar ik normaal draai.

“Anno 1722” stond er op de kast van de molen, een monument van zo’n driehonderd jaar oud, een stukje cultuurgeschiedenis, dat durfde ik echt niet alleen, maar hulp of feedback werd beantwoord met een glimlach en na een paar pogingen toch wat hulp en feedback te krijgen had ik door dat er toch echt verwacht werd dat ik dit alleen zou doen met hooguit wat molenaarskracht extra bij het op de wind kruien wat bij deze molen een best zware klus is.

Ik was behoorlijk van mijn a propos gebracht en vond het in de eerste instantie ook echt geen humor en overwoog zelfs een moment in mijn auto te stappen en terug naar huis te rijden, maar iets hield me tegen, de uitdaging, blijkbaar had de molenaar die gezien heeft hoe ik mijn examen had verprutst toch genoeg vertrouwen erin dat ik dit kon. Ik bedacht me bovendien dat een molenaar zijn molen echt niet laat slopen en vast zou ingrijpen als ik fouten maakte die funest zouden kunnen zijn voor de molen.

Er is al twee keer een handtekening gezet voor het aanvragen voor mijn molen-examen, als dat gebeurd wordt je geacht elke windgedreven molen te kunnen draaien, dus ook deze mooie standerdmolen en daarom besloot ik deze uitdaging aan te gaan.

Om te beginnen besloot ik te bepalen waar de wind vandaan kwam, ik had niks aan mijn weer-apps die ik bestudeerd had voordat ik naar deze molen ging, want ik had geen flauw benul waar hier noord-oost-zuid-west was. Dan maar zoals de molenaars dat vroeger deden in het app-loze tijdperk door te voelen en te kijken naar rookpluimen, bomen enz… Nog een poging voor wat feedback of de molenaar het met me eens was liep opnieuw uit op niks dus ik ging behoorlijk gefrustreerd aan de slag, maar begon het ook steeds leuker te vinden dat ik dit zo mocht doen en op mezelf moest vertrouwen.

Uiteindelijk stond de molen zoals ik bedacht had en ik koos voor vier volle zeilen, zo hard waaide het niet en ik kon altijd in de gaten houden of het niet te hard ging als de as warm gedraaid was en er dan voor kiezen zeil te minderen. Toen de molen draaide was ik best tevreden, het op de wind zetten had wat nauwkeuriger gekund en had ik ook later nog wat kunnen aanpassen, maar de molen draaide mooi en ik besloot het zo te laten voor dat moment.

Er kwam nog een molenaar bij die me tijdens de rondleiding wees op een nog oudere datum die in de standerd gekerfd stond 1706. De standerd is zo’n beetje een van van de eerste onderdelen tijdens de bouw van een standerdmolen dus het is niet onredelijk te verwachten dat de molen zelfs nog ouder is dan de Anno 1722 die op de kast vermeld staat.

Boven in de kast zag ik een kammenluisysteem dat ik ken uit de boeken, maar nog niet mee gewerkt heb. Het luiwerk is bedoeld om zakken graan naar boven te takelen en bij deze molen haakt er een wiel met kammen in het bovenwiel dat weer aangedreven wordt door de wieken. Om dit veilig te kunnen bedienen moet je eerst een flinke zwieper geven aan het luiwerk zodat beide wielen ongeveer dezelfde toeren maken anders zouden de kammen kunnen afbreken. Best eng dus als je dat nog nooit gedaan hebt, ik wil zeker niet het vernielen van een driehonderd jaar oude molen op mijn geweten hebben. Na eerst droog geoefend te hebben op het toeren aantal mocht ik het proberen, de eerste keer schrok ik me rot het toerental klopte niet voldoende en dat was goed te horen, maar gelukkig was er niks kapot, daarna lukte het beter.

Ben ik normaal onder de indruk van de kap in de molen, bij deze molen was ik dat in de hel. De hel is een ruimte onderin de kast van de standerdmolen, het deed me een beetje denken aan een kruipruimte van een huis. Er is in de hel een luikje op de vloer dat als je het open doet en je gaat plat op je buik liggen zicht geeft op een belangrijk smeerpunt van de zetel waaruit de standerd steekt waaromheen de kast draait wanneer je de molen op de wind zet. Ik vergat helemaal dat ik claustrofobisch ben toen ik besefte dat dit de basis was waaromheen de complete kast draait met het enorme gewicht van een wiekenkruis, de as, twee koppels stenen en het gewicht van alle zware balken van de kast. Een emmertje met een smeersel van groene zeep en grafiet en een stok was er om dat punt te smeren. Ik vond het echt super indrukwekkend allemaal, ik zal nooit meer als ik een keukenkastje openmaak en een pot groene zeep zie staan er hetzelfde naar kijken als voor dat moment dat ik daar op de buik lag in de hel met de geur van de groene zeep toen ik dat punt smeerde waar alles omheen draait.

Deze dag op Molen de Vink in Herveld had alles om als meer dan geslaagd te zijn, uitdaging, molenaars waarvan ik veel geleerd heb, een prachtige molen die ik aan mijn lijstje van bezochte molens toe kan voegen, een stukje praktijk-ervaring extra en veel plezier. Ik heb als huismus geen spijt de deur uit geweest te zijn, maar toen ik op de terugweg op de A1 de molen zag staan waar ik mijn opleiding volg was dat toch een mooi uitzicht extra als afsluiting van deze molendag.